نقد و تحلیل بازیگر شطرنج و جایگاه پریم‌چند در ادبیات داستانی معاصر هند

داستان‌پردازی و قصه‌گویی در سرزمین هند، سابقه‌ای طولانی دارد. آثاری چون«پنچ تنترا»، «مہابھارت و راماین» که از داستان‌های مهم در تاریخ کهن هند به شمار می‌روند و شهرت جهانی یافته‌اند؛ گویای سابقة دراز دامن این نوع ادبی در سرزمین هندوستان است. زبان فارسی، اردو و هندی نزدیکترین زبان‌های امروزی جهان‌اند و از دیرباز تا به امروز بین این زبان‌ها داد و ستد وجود داشته و تحت تأثیر یکدیگر بوده‌اند. از میان نویسندگان و داستان‌سرایان برجستة معاصر هند، پریم‌چند (1880- 1936م) به بنیانگذاری شیوة نوین داستان‌نویسی در ادبیات اردو و هندی معروف شده است و آثار وی علاوه بر شبه قارة هند و پاکستان، در کشورهای غربی نیز شناخته شده‌اند. پریم‌چند یکی از داستان‌نویسان واقع‌گرا (realist) در دورة معاصر ادبیات اردو و هندی است که در زمینة داستان کوتاه، رمان، نمایشنامه و غیره آثار برجسته‌ای از خود به جای گذاشته‌است. این مقاله کوشش دارد با بررسی و تحلیل آثار و دامنة نفوذ و تأثیر پریم‌چند، جایگاه وی را در ادبیات داستانی معاصر هند مشخص سازد. روش پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی است که از استقصاء در متن‌های داستانی پریم‌چند، به ویژه داستان «بازیگر شطرنج» و با استناد به آراء و نظریات منتقدان دربارة اثرگذاری وی در دیگران و تحلیل این اظهارات، نقش و جایگاه او را ترسیم می‌سازد. اجمالاً نتیجه اولیّة تحقیق نشان می‌دهد که پریم‌چند از حیث به کارگیری شیوه‌ها و شگردهای رئالیستی، با رویکرد مقاومت در برابر استعمار، برای بسیاری از داستان‌نویسان معاصر هند الگو قرار گرفته است.